ტყემლის ყვავილობისას..

ავტორი: მედი გუმბერიძე

ჩემს სახლს ვერცხლისფერი ჭიშკარი აქვს.. ბავშობაში ღია ცისფერი იყო და საღებავი ექერცლებოდა.. მისი ჭრაჭუნის ხმა, რომელსაც გაღება – დაკეტვისას გამოსცემდა, ბავშვობის ტკბილი მელოდიასავით მაქვს გულში შემონახული..

რა არ სცადა ბიძაჩემმა, რომ ეს ჭრაჭუნი გაექრო, მაგრამ რკინის კარიბჭე, ჭორიკანა დედაბერივით განაგრძობდა გამსვლელ-შემომსვლელის ამბის ცნობას.. ვინ იცის, რამდენჯერ გვიცდია მე და ჩემს ბიძაშვილებს სახლის მალულად, უხმაუროდ დატოვება, მაგრამ ამაოდ..

ეზოში ორი ვაშლის ხე იდგა.. ერთი მუდამ დიდრონი, საოცრად არომატული ვაშლებით იყო დახუნძლული, ხოლო მეორე პატარა, მჟავე, დამჭკნარ ნაყოფს ისხამდა, რომელსაც არავინ ეტანებოდა.. ბაბუაჩემი ყოველთვის მარიგებდა, ძირს ჩამოვარდნილი ვაშლი უფრო მწიფეა, ვიდრე ის, რომელიც ხეს ასხია.. ნუ დაიწუნებ მხოლოდ იმიტომ, რომ ჩამოვარდაო.. როდის იყო, ბავშვები უფროსების რჩევებს ვითვალისწინებდით?! ავიღებდი დიდ ჯოხს, გაშმაგებული დავარტყამდი ხეს, ისე თითქოს ჩემთვის რამე დაეშავებინა და შემდეგ მადლობის თქმასაც არ ვკადრულობდი, ბოდიშზე რომ არაფერი ვთქვათ..

კიდევ ძალიან ბევრი ხე და ათასგვარი ყვავილი გვქონდა.. იყო კომში, რომლის გამოც მეგონა, რომ სიმღერა „კომში, კომში, კომარა“ ჩემზე და ბებიაჩემზე იყო დაწერილი.. ბებოს სამზარეულოს წინ ულამაზესი, თითქმის ჩემი სიმაღლის ვარდებიც გვქონდა, რომელთაც ფურცლებს მალულად ვაცლიდი, ბიძაჩემს რომ არ დავენახე..
უამრავი ხე-მცენარე გვქონდა, მაგრამ აივნის გვერდით მდგარ უშველებელ ტყემალს ვერცერთი მათგანი შეედრებოდა.. იცით, რა ჰქონდა ამ ხეს ასეთი განსაკუთრებული?!

ხის ტოტები იმდენად გაზრდილიყვნენ, რომ ეზოდან აივანზე ამომძვრალიყვნენ.. მალული მიჯნურებივით.. ამ ტოტების ქვეშ, ზუსტად აივნის კუთხეში სკამი იდგა.. მაშინ ხის, ძველებური, ოდნავ მორყეული სკამები გვქონდა სახლში.. ამ ადგილას ყოველთვის ბაბუა იჯდა.. ქუჩიდანაც რომ გამოგეხედათ დაინახავდით ბაბუაჩემს, რომელიც ან გარემოს უმზერდა უდიდესი სიყვარულით, ანდაც ჩვენს წინ მდებარე, სახლის აივანზე მჯდომ მეგობარს ესაუბრებოდა შორიდან.. 

ამ ტყემლის ხეს რომ უყურებ, რამოდენაცაა, ერთი მაგხელა ფესვები აქვს მიწაშიო მეტყოდა ხოლმე ბაბუაჩემი.. ჩვენი ოჯახი რომ ასეთი ერთიანი და ძლიერია, სწორედ ამ ხის დამსახურებაა, უშველებელი ფესვებით ამყარებს ჩვენს ერთიანობასო.. 

იმდენად ხმაურიანი, ბედნიერი და ფერადი იყო ჩემი სახლი, შორიდანაც რომ შემოგეხედა გულს გაგიხარებდა.. სამზარეულოში ბებია ფუსფუსებდა, რომელსაც გარს სამი რძალი ეხვეოდა.. აივანზე ბაბუა მოკალათებულიყო და გვერდით სამი ვაჟიდან ერთ-ერთი მაინც მოესვა, ბავშვები კი ეზოს გარშემო ყიჟინით დავრბოდით..

იმდენად ბედნიერი იყო ჩვენი სახლი, რომ დამერწმუნეთ, შორიდანაც რომ შეგეხედათ, გულს გაგიხარებდათ, მაგრამ……

ის ჩვენი ჭიშკარი, რომ გითხარით საოცრად ჭრიალებდათქო, ერთ დღეს ფართოდ გაიღო…. პირველად რომ მოვკარი თვალი, ვიფიქრე, ბიძაჩემს ნერვებმა უმტყუვნა, რომ ვეღარაფრით გააჩუმა მისი ჭრაჭუნი და ასე დასაჯათქო, მაგრამ შევცდი.. ეზოში უამრავი ადამიანი იყო.. მამაჩემი და ჩემი უმცროსი ბიძა შორიახლოს ისხდნენ გვერდიგვერდ.. ბებიას აივანზე ასვლა რომ დავაპირე, პირველივე საფეხურიდან მეცა საიდანღაც ნაცნობი სურნელი.. თითქოს სასიამოვნო, მაგრამ უცნაური სუნი იყო გარშემო.. კიბის საფეხურებზე რაც უფრო მაღლა მივიწევდი, მით მეტად მძაფრდებოდა.. თითქმის ასული ვიყავი, მელოდიაც რომ გაისმა. .“ქრისტე აღსდგა მკვდრეთით, სიკვდილითა სიკვდილისა დამთრგუნველი, და საფლავების შინათა, ცხოვრების მიმნიჭებელი!“ ალბათ ამ დღის შემდეგაა, რომ ვეღარ ვუსმენ სააღდგომო გალობას..

აივანზე ავედი თუ არა, ბებიაჩემის „ზალიდან“ კივილის ხმა სწვდა ჩემს სმენას.. “ვაი შვილოო“ კიოდა ბებიაჩემი.. “ეს რა გაგიკეთეს ჩემო ძმაოო“, გულში ფიქრობდა მამაჩემი და ხელებს უკოცნიდა უფროს ძმას.. “მარტო არ დამტოვოო“, კაჟივით ძლიერ, დევკაცივით ბრგე ქმარს ევედრებოდა ბიცოლაჩემი..“მამიკო, ხომ დაბრუნდებიო“, იმედიანი თვალებით უყურებდნენ მამის გაციებულ სხულს ჩემი ბიძაშვილები..

ბაბუაჩემი დუმდა…

იმ მთასავით იდგა, წარღვნა რომ დასტყდომოდა თავზე, მაგრამ წაქცევას ვერ ბედავდა.. იცოდა, მისი დაცემა, სხვებსაც ჩაიყოლებდა.. იდგა წარბშეკრული, მდუმარედ და შემთხვევით, თუ მოკრავდი თვალს, როგორ იწმენდდა ცრემლს მალულად.. ვერავინ გაამტყუნებდა „კაცი არა ხარ?! ნუ ტირიო“.. ვერც მამაჩემს და ჩემს უმცროს ბიძას ეტყოდნენ ამას, რომელთაც უფროსი ძმის, სისხლისა და სულის ნაწილის მიწისთვის მიბარება უწევდათ.. ვინ იცის, როგორ ქვითინებდა ბაბუაჩემი გულში.. ვინ დათვლის, რამდენჯერ შესთხოვა გამჩენს სიკვდილი ბებიაჩემმა…

ნელ-ნელა, წლების გასვლასთან ერთად ჩემი ოჯახი ისევ ფეხზე წამოდგა.. ბიძაჩემის დაკარგვით გამოწვეული უდიდესი ტკივილი ყველამ საკუთარ გულში შეინახა და ცხოვრება განვაგრძეთ.. ასე ხდება, არ უნდა გაგიკვირდეთ, არ უნდა გაგვკიცხოთ.. ბევრჯერ მითქვამს, ადამიანი ისე ვერაგულადაა მოწყობილი, რომ საყვარელი ადამიანის დაკარგვის შემდეგაც ახერხებს სიცოცხლის გაგრძელებას, არ კვდება.. ამიტომ, აქ დარჩენილებს სრული უფლება აქვთ სცადონ ბედნიერება.. 

ბაბუაჩემმა სამი წელი გულით ატარა უდიდესი დარდი.. განა მარტივია, შვილის საფლავზე სიარული, მასზე წარსულ დროში საუბარი, მისი ობლად დარჩენილი, უმამობით გულგატეხილი ბავშვების ცქერა?!

სამი  წლის შემდეგ მთა ჩამოიშალა.. ვეღარ გაუძლო ამხელა ტვირთის ზიდვას.. ისეთივე სიდიადით წავიდა იმქვეყნად, როგორც იცხოვრა..  

სააღდგომოდ მთელმა ოჯახმა ერთად მოვიყარეთ თავი.. მხოლოდ რძლები, შვილები და შვილიშვილები კი არა, მძახლები და საყვარელი მეზობლებიც მოგვეწვია სუფრასთან.. მოილხინეს, იმღერეს, ძველი, ტკბილი მოგონებებიც გაიხსენეს და დამთავრდა..

მეფური მოლხენის მეორე დილას, აღდგომის წმინდა კვირაში წავიდა ბაბუაჩემი…

წლები გავიდა და მე ისევ აქ ვარ.. ჩემი ეზოს ჭიშკარი ისევ ძველებურად ჭრაჭუნებს, მაგრამ სახე უცვლია.. ზღვისფერის მაგივრად, მოქუფრულ, ნაცრიფერად გადაქცეულიყო..

ეზოში ვიღაც შმაგივით ცდილობს ტყემლის ხის მოჭრას.. ჭია მოედოო, თავს იმართლებს.. ნაყოფს აღარ ისხამსო ამბობს.. არ ესმის მისი, ვერ უგებს ჯადოსნურ ტყემალს.. თქვენც ხომ არ ფიქრობთ, რომ ჭიამ შეაშინა ცამდე აზვირთული ხე და ნაყოფს ამიტომ აღარ ისხამს? თქვენც გჯერათ ამის? ყური დაუგდეთ, კარგად დააკვირდით და გაიგებთ როგორ ქვითინებს ჯადოსნური ტყემალი.. ბაბუაჩემის წასვლას დაუმწუხრებია საბრალო.. აცადეთ, ცოტა დრო მიეცით და აუცილებლად გაიხარებს.. გული არ გაქვთ?! აცადეთ ძმობილის დაკარგვა და გაიხდის ძაძებს..

ბავშვებო, რატომ არ მეხმარებით, მოდით, ხელები ჩავჭიდოთ და ხის გარშემო  დაგდგეთ.. დამეხმარეთ, არ მივცეთ მოჭრის უფლება…

„ტყემლის ხის მოჭრა ცუდის ნიშანია“, “ნაჯახი მოაშორე, ფესვები არ დააზიანო“, “ტყემალი არ მოჭრა, ცუდი ამბავი იცის“- ყურში ჩამსისინებდა სიო და მეტად ამძაფრებდა ჩემს შიშებს..

ცული რომ მოსდეს ხის სქელ ძირს, გული შემეკუმშა.. ისე გამეტებით ურტყამდნენ, ისე გაშმაგებით, ძმის მკვლელს სჯიანო იფიქრებდი..

ბიძაჩემო, სად არიან შენი შვილები? რატომ არ ჩანან ეზოში? ჩემთან თამაში აღარ უნდათ? ნუთუ ის ეწყინათ, ბაბუას ჩანგალს მე რომ ვიღებდი? უთხარი დაბრუნდნენ და მათი იყოს.. შენ სადღა მიდიხარ?! არ მისმენ?! უკან რატომ არ იხედები? მარტო მტოვებ?! 

მამი, მა, შენ მაინც უთხარი დარჩნენ.. ერთი კაცი მაინც დარჩეს, ცოდოა ეზო.. გულს  გტკენს ცარიელი ეზოს ცქერა და აქეთ მოხედვას ერიდები?! ნუ გეშინია, გამოიხედე, დამეხმარე, ერთად დავუძახოთ ყველას.. ისეთი ომახიანი ხმით დავიძახოთ, ზეიმებზე საჩუქრისა და თოვლის ბაბუის მომლოდინე ბავშვები რომ იძახიან ხოლმე..

ბებო, არ ინერვიულო, დამშვიდდი.. რატომ გაქვს თვალები სველი? იტირე? ბებო, რატომ ტიროდი? ცრემლით გინდოდა დაგენამა უფროსი შვილის გულზე დაყრილი მიწა? იქნებ ეს ცრემლები ბაბუაჩემის მოსაგონებლადაა? არა?! მითხარი, ვცდები?! შენც ჩემსავით გეშინია, არა?! ბებო, არ ინერვიულო, დაბრუნდებიან.. მშობლიურ სახლ-კარს, ბავშვობის მოგონებებს დიდხანს ვერავინ ტოვებს.. დამიჯერე, აუცილებლად დაბრუნდებიან.. შენ ხომ იცი, რა ძლიერია სისხლის ყივილი?! დაკარგული შვილიშვილი რომ დაგიბრუნდა, რომლის პოვნის იმედიც აღარ გქონდა, მაშინ მაინც ვერ დარწმუნდი ამაში?! სისხლმა ისეთი ყივილი იცის, ცხრა მთას იქით რომ იყო უგზო-უკვლოდ გადაკარგული, მაინც დაგაბრუნებს ოჯახში..

ბებო, ცრემლები შეიმშრალე.. წამოდი, სამზარეულოში წავიდეთ, შენი შვილები მალე დაბრუნდებიან, სადილი დავახვედროთ.. სუფრა გაშალე.. მაგიდაზე ორი თეფში არ დადო, ბაბუას ეწყინება.. ისევ ისე გაშალე როგორც ადრე.. ყველა დაბრუნდება..

ბე, ერთ დღესაც მოიშორებს ტყემლის ხე გარს შემოხვეულ ჭია-მატლს და გაიხარებს.. სახლი ისევ შეივსება, ბედნიერება და სინათლე აუცილებლად დაბრუნდება..

დამიჯერე, მალე ტყემალი ისევ აყვავდება…

სიყვარულით,
მედი🌸